Very Samui: เสน่ห์สมุย
ยินดีต้อนรับสู่เกาะสมุย ดินแดนที่วิถีชีวิตยังคงหยั่งรากลึกในภูมิปัญญาท้องถิ่นและมรดกทางวัฒนธรรมที่งดงามเหนือกาลเวลา เกาะสวรรค์แห่งนี้มีมากกว่าทะเลสีคราม หาดทรายขาว และแสงแดดอบอุ่น เต็มไปด้วยชีวิตชีวาและเรื่องราวของผู้คนที่ดำเนินไปอย่างมีจังหวะและจิตวิญญาณของตนเอง
หลักฐานทางประวัติศาสตร์ เช่น กลองสำริดที่แกะสลักเป็นลวดลายนก เรือ และวิญญาณ ซึ่งค้นพบในแหล่งโบราณคดีบนเนินเขาทางใต้ของเกาะ บ่งบอกถึงบทบาทสำคัญของสมุยในฐานะจุดเชื่อมต่อบนเส้นทางการค้าทางทะเลในยุคโบราณ
ยินดีต้อนรับจากรุ่นสู่รุ่น
ไสว จารุจิตติพันธ์ หรือ “โกตาว” ที่คนบนเกาะรู้จักกันดี เป็นชาวสมุยรุ่นที่สามของครอบครัวชาวจีนซึ่งอพยพมาจากไหหลำ โกตาวและครอบครัวเป็นหนึ่งในผู้บุกเบิกธุรกิจการค้าของเกาะ และมีบทบาทสำคัญในการพัฒนาชุมชนหน้าทอน โดยเป็นผู้สร้างสิ่งปลูกสร้างคอนกรีตแห่งแรกที่นั่นธุรกิจของครอบครัวเริ่มจาก “หยูเซ็งฮวด” สถานที่จัดงานแต่งงานและร้านอาหารไทย-จีนยอดนิยม ซึ่งต่อมาเปลี่ยนเป็นร้านซ่อมวิทยุทรานซิสเตอร์ จนกระทั่งปัจจุบันพัฒนาเป็น “ชาวเกาะ โฮเทลซัพพลาย” ที่เป็นคู่ค้าหลักของโรงแรมและรีสอร์ตทั่วเกาะ
จิตวิญญาณแห่งการปรับตัวและการต้อนรับด้วยความอบอุ่นยังคงเป็นแก่นแท้ของสมุยมาจนถึงทุกวันนี้ “ในอดีต แทบทุกครัวเรือนบนเกาะสมุยต่างมีอาชีพหาปลาหรือปลูกมะพร้าวกันทั้งนั้น ยังไม่ได้เป็นเมืองท่องเที่ยวอย่างทุกวันนี้ เป็นชุมชนที่เรียบง่ายและเต็มไปด้วยความผูกพัน จิตวิญญาณของชาวสมุยจึงถูกหล่อหลอมมาจากวิถีชีวิตที่พึ่งพาธรรมชาติและการช่วยเหลือเกื้อหนุนกันและกัน แม้กาลเวลาเปลี่ยนไป แต่หัวใจที่อบอุ่นและจริงใจของชาวสมุยนั้นไม่เปลี่ยนแปลง” ณิชฐารัศม์ วาณิชย์เจริญ ผู้อำนวยการการท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย (ททท.) สำนักงานเกาะสมุย กล่าว
วันวานและวันนี้ของสมุย
ก่อนสมุยจะเต็มไปด้วยบาร์และวิลล่าหรู ชีวิตของผู้คนที่นี่สอดรับกับจังหวะของธรรมชาติ ชาวสมุยไม่ได้วัดคุณค่าจากความมั่งคั่ง หากแต่วัดจากสายสัมพันธ์อันแน่นแฟ้นระหว่างผู้คนกับผืนดินและท้องทะเล
สอดคล้องกับคำกล่าวของคุณอำนาจ โชติช่วง รองนายกเทศมนตรีนครเกาะสมุย อำนาจเล่าย้อนถึงวัยเด็กของเขา ที่ขณะนั้นป่าชายเลนของสมุยยังอุดมสมบูรณ์ เป็นเหมือนตู้กับข้าวจากธรรมชาติที่หล่อเลี้ยงผู้คน
แม้กระแสการท่องเที่ยวจะเริ่มเข้ามาเปลี่ยนแปลงเกาะในยุค 80s แต่จิตวิญญาณของสมุยก็ยังดำรงอยู่ และยังได้รับการดูแลโดยบุคคลต้นแบบของชุมชนอย่างป้านุ้ย (เตือนใจ สมวงศ์) และตาเจตน์ (สมเจตน์ สมวงศ์) ผู้นำวิถีชีวิตแบบยั่งยืน ซึ่งใช้ชีวิตเรียบง่ายผ่านการทำเกษตรอินทรีย์และจัดการขยะอย่างยั่งยืนจนกลายเป็นตัวอย่างของการใช้วิถีชีวิตแบบหมุนเวียนที่ไม่ปล่อยให้สิ่งใดสูญเปล่า นาของทั้งสองใน อ.มะเร็ต ยังเป็นศูนย์การเรียนรู้สำหรับคนรุ่นใหม่ ทุกปีจะมีการจัดเทศกาลเกี่ยวข้าวเพื่อสืบสานภูมิปัญญาด้านการเกษตรของเกาะ โดยมีจุดเด่นอย่างการลงแขกที่ผู้คนในหมู่บ้านทั้งเด็กและผู้ใหญ่จะมาร่วมมือร่วมใจกันปลูกและเกี่ยวข้าว อีกหนึ่งกิจกรรมดีๆ คือ พิธีผูกข้าวเพื่อขอพรจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้คุ้มครองข้าวจากพายุและศัตรูพืช
แก่นแท้แห่งจิตวิญญาณและวัฒนธรรม
ที่เกาะสมุย วัดไม่ใช่แค่สถานประกอบพิธีกรรมทางศาสนา แต่เป็นศูนย์รวมจิตใจที่มีบทบาทหล่อหลอมวิถีชีวิตของชุมชน คุณศิริวรรณ พงศ์ฉบับนภา ประธานมูลนิธิทีปภาวัน กล่าวว่า “วัดบนเกาะสมุย เป็นศูนย์รวมใจของชุมชน” ในอดีต เข้าอาวาสวัดคือหัวเรี่ยวหัวแรงในการพัฒนา ไม่ว่าจะเป็นการนำชาวบ้านมาช่วยกันตัดถนนผ่านป่าที่เชื่อมหาดละไมกับหาดเฉวง ซึ่งผู้คนต่างก็พร้อมรวมตัวรวมใจกันบำเพ็ญประโยชน์เพื่อส่วนรวม สายสัมพันธ์อันลึกซึ้งระหว่างวัด บ้าน และโรงเรียน ยังคงสืบเนื่องและสะท้อนอัตลักษณ์ของสมุยมาโดยตลอด
พักพิงจิตใจ
สมุยมีวัดจำนวนมากกระจายอยู่ทั่วทั้งเกาะ ไม่ว่าจะเป็นวัดสำเร็จ หนึ่งในวัดที่เก่าแก่ที่สุดบนเกาะสมุย หรือวัดคุณาราม สถานที่ประดิษฐานสังขารของหลวงพ่อแดง ปิยสีโล วัดแหลมสอ ที่มีตำนานว่าหลวงพ่อแดง อดีตเจ้าอาวาส เคยเดินบนน้ำทะเลจากเกาะแตนมารับบิณฑบาต วัดคีรีวงการาม ซึ่งเป็นที่ประดิษฐานสังขารของหลวงพ่อเริ่ม พระเกจิอาจารย์ผู้เป็นที่เคารพของชาวบ้าน วัดศิลางู ที่โดดเด่นด้วยหินทรายสีแดงศักดิ์สิทธิ์ที่ส่องแสงเรืองรองเมื่อพระอาทิตย์ตก วัดแห่งนี้ยังจัดงานวัดประจำปีทุกๆ วันที่ 24 เมษายน เพื่อเฉลิมฉลองศรัทธา อาหาร และชุมชน นอกจากนี้ยังมีวัดพระใหญ่ ที่มีพระพุทธรูปทองคำองค์ใหญ่โดดเด่นเป็นสัญลักษณ์ของเกาะสมุย
ธรรมะมีชีวิต
ณ ทีปภาวันธรรมสถาน ธรรมชาติและปัญญาดำรงอยู่ร่วมกัน สถานปฏิบัติธรรมแห่งนี้ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2547 โดยเป็นสาขาหนึ่งของสวนโมกข์นานาชาติ ศูนย์แห่งนี้เปิดรับผู้แสวงหาความสงบจากทั่วโลกตลอดทั้งปี สำหรับเข้าคอร์สปฏิบัติธรรมที่เน้นความเรียบง่ายและลึกซึ้ง “ธรรมะที่แท้จริง คือการมองสิ่งต่างๆ ตามความเป็นจริง” คุณศิริวรรณ อธิบาย “เมื่อเราเข้าใจทุกข์ เราก็เริ่มเรียนรู้ที่จะรับมือกับความทุกข์อย่างมีสติ ซึ่งดีต่อทั้งตัวเองและผู้อื่น”
วิถีเกาะสมุย
เกาะสมุยยังมีพิธีกรรมที่สืบทอดมาตั้งแต่ครั้งอดีต เช่น เทศกาลชักพระ จัดขึ้นในวันแรมแปดค่ำเดือนสิบเอ็ด โดยขบวนเรือที่ประดับประดาอย่างงดงามจะเคลื่อนตัวจากวัดต่างๆ ทั่วเกาะมารวมตัวกันริมทะเลบริเวณหน้าทอนเพื่อความเป็นสิริมงคล อีกหนึ่งพิธีที่หาชมได้ยากคือ ประเพณีลอยเคราะห์ ซึ่งจัดขึ้นที่บ้านใต้ ชาวบ้านจะวางเรือที่ทำจากไม้ไผ่ลงบนมะพร้าวลีบหรือมะพร้าวกลวง แล้วลอยออกสู่ทะเล เรือเล็กเหล่านี้จะบรรจุเส้นผม เศษเล็บ และของถวาย สื่อถึงการปลอดเปลื้องเคราะห์ร้ายและโรคภัย พิธีสิ้นสุดด้วยการรับประทานอาหารร่วมกันริมชายฝั่ง สร้างบรรยากาศครอบครัวและการพร้อมรับสิ่งใหม่ๆ อีกหนึ่งประเพณีที่บอกเล่าอัตลักษณ์ของชาวสมุยคือ “กินห่อ” ที่มีที่มาจากคำว่า “กินจากห่อ” ซึ่งผู้คนจะห่ออาหารง่ายๆ มารับประทานร่วมกัน เป็นการแบ่งปันที่กลายเป็นความผูกพันในที่สุด และในทุกเดือนมิถุนายน ชาวบ้านจะรวมตัวกันในพิธีหลาพ่อตา เพื่อสักการะเจ้าที่เจ้าทางทั้งบนบกและในทะเลด้วยของเซ่นไหว้ ประกอบด้วย เครื่องคาว 12 อย่าง เครื่องหวาน 12 อย่าง พร้อมการแสดงรำมโนราห์
ผจญภัยเล็กๆ ไปกับมุมลับและตำนานแห่งเกาะสมุย
หากคุณพร้อมเปิดใจ สมุยก็พร้อมเช่นกัน มาสัมผัสกับกลิ่นไอทะเลและประเพณีที่ไร้กาลเวลา เพื่อให้ผู้มาเยือนได้ของฝากกลับบ้านเป็นเรื่องเล่าจากเกาะสมุย
โซนเงียบสงบอย่างหาดลิปะน้อย ตลิ่งงาม ท้องกรูด และบางปอ มีทั้งทิวทัศน์และวิถีชีวิตดั้งเดิมของชาวเกาะ อีกสถานที่ๆ น่าสำรวยจคือบ้านพังกา ทางตะวันตกเฉียงใต้ของเกาะ ซึ่งมีท่าเรือพังกาที่กองทัพญี่ปุ่นสร้างขึ้นสมัยสงครามโลกครั้งที่สอง นอกจากเป็นแหล่งความรู้ด้านประวัติศาสตร์ที่สำคัญแล้ว ยังมาพร้อมกับวิวพระอาทิตย์ตกที่สวยที่สุดแห่งหนึ่งของเกาะ
ไม่ไกลจากฝั่งคือ เกาะแตน ที่อุดมไปด้วยป่าชายเลนและปะการัง แต่ความงดงามนั้นมีความลึกลับซ่อนอยู่ สถานที่แห่งนี้ไม่มีแม้กระทั่งสุนัขสักตัวอาศัยอยู่ บรรพบุรุษได้เล่าขานกันว่ามีบางสิ่งแปลกๆ ซ่อนอยู่ อาจเป็นคลื่นแม่เหล็กหรือแรงสั่นสะเทือนบางอย่าง หากติดใจความลึกลับ สถานที่อีกแห่งหนึ่งที่ควรไปท้าพิสูจน์คือเกาะมัดสุมที่ผู้คนร่ำลือว่าได้ยินเสียงกลองและปี่พาทย์ชวาลอยลมมาในยามค่ำคืน แต่ความกลัวหรือจะต้านความสวยงาม เพราะเกาะสมัดสุมมีวิวพระอาทิตย์ยามเช้าและยามอัสดง สวยงามเกินห้ามใจ
หากชอบดำผุดดำว่ายในท้องทะเล อุทยานแห่งชาติหมู่เกาะอ่างทองสามารถเปิดประสบการณ์เที่ยวเกาะแบบจุใจไปกับเกาะน้อยใหญ่ถึง 42 แห่ง ก่อนจะกลับมาสำรวจอันซีนบนเกาะสมุยอย่าง Secret Buddha Garden หรือตานิ่ม เมจิค การ์เด้น สวนที่เต็มไปด้วยประติมากรรมซึ่งปกคลุมด้วยตะไคร่เขียวขจี ช่วยสร้างบรรยากาศความสงบให้กับใจ สถานที่ต่อไปที่ครบทั้งการผจญภัยและการค้นพบใหม่คือ บ้านมะพร้าว นักท่องเที่ยวสามารถเรียนรู้ศิลปะการปลูกมะพร้าว ตั้งแต่การเพาะกล้า เก็บเกี่ยว ไปจนถึงการสกัดน้ำมัน พร้อมชิมขนมพื้นบ้านแสนอร่อยจากเนื้อมะพร้าวสดใหม่ ใกล้ๆ กันยังเป็นที่ตั้งของศูนย์อนุรักษ์ช้าง ที่ปล่อยให้ช้างใช้ชีวิตอย่างอิสระ พร้อมการดูแลที่มีพื้นฐานจากความรัก ห้ามพลาดสถานที่สำคัญของเกาะสมุยอีกแห่งอย่างหินตาหินยาย หรือโขดหิน รูปร่างแปลกตา ที่เชื่อกันว่าเป็นร่างจำแลงของตายายที่เสียชีวิตกลางทะเลระหว่างภารกิจหาคู่ครองให้ลูกชายสุดที่รัก ปิดท้ายการเดินทางด้วยการแวะสักการะศาลเจ้าพ่อกวนอู ซึ่งมีรูปปั้นนักรบจีนในตำนานสูงที่สุดในประเทศไทยที่สูงถึง 16 เมตร
สืบสานรสชาติ
“ถ้าจะเข้าถึงแก่นแท้ของเกาะสมุย ต้องลองชิมอาหารของที่นี่” เชฟสันติ วงษ์สวัสดิ์ หรือเชฟอ้อ กล่าว เชฟอ้อเป็นเจ้าของร้านเพ็ญศิริ ร้านอาหารท้องถิ่นชื่อดังที่โดดเด่นในเรื่องรสชาติสมุยแท้ๆ และใส่ใจเรื่องความยั่งยืน วัตถุดิบท้องถิ่นคืออัตลักษณ์ด้านรสชาติของเกาะสมุย อย่าปลาทรายที่จับได้แทบทุกวัน หรือผลไม้ประจำเกาะที่นำความสดชื่นตามฤดูกาลมาให้ เช่น ลางสาด ทุเรียน มะมุด(มะม่งท้องถิ่นที่มีกลิ่นหอมเฉพาะตัว) และมะม่วงท้ายต่อ หรือมะม่วงท้องถิ่นลูกเล็กกรุบกรอบ
ตำรับอาหารที่หาทานได้ยากในสมุยยังคงถูกส่งต่อแบบกระซิบข้ามรุ่น เช่น “ยำราดเล” รสจัดจ้าน มีผักพื้นบ้านชนิดหนึ่งที่พบเฉพาะบนเกาะเป็นตัวชูโรงคลุกเคล้ากับปลาดิบและกะปิ หรือยำกะทิหอยพู่กัน และยำกะทิกุ้งข้อนน้ำกร่อยที่ใช้หอยหรือกุ้งจากป่าชายเลนบนเกาะสมุยมาเป็นวัตถุดิบหลัก กระทั่งปลาหมึกเองก็มีเมนูเฉพาะของสมุยที่เรียกว่า “วายคั่ว”
ปาร์ตี้สุดเหวี่ยงยามค่ำคืน
ตั้งแต่คลับริมชายหาดสุดหรูในเฉวงไปจนถึงงานเลี้ยงริมหาดที่บางรักษ์ ลิปะน้อย และละไม สมุยได้กลายมาเป็นตัวเลือกอันดับต้นๆ ของไทยสำหรับการจัดงานสังสรรค์ยามค่ำคืน เหล่าดีเจระดับโลก เทศกาลดนตรี และงานปาร์ตี้ตามวิลล่าหรู ได้พลิกบรรยากาศปาร์ตี้ของสมุยให้ครึกครื้นขึ้นอย่างมาก
นอกจากจะเป็นประตูสู่ฟูลมูนปาร์ตี้ที่โด่งดังของเกาะพะงัน สมุยยังมอบประสบการณ์ที่ดีที่สุด ทั้งปาร์ตี้สุดเหวี่ยงและบรรยากาศสุดชิลล์ของเกาะ ที่นี่ความสนุกไม่ได้มีแค่เสียงเพลงและแสงไฟ แต่เป็นการสร้างสัมพันธ์ การเฉลิมฉลองและการต้อนรับอย่างแท้จริงในแบบฉบับ “Very Samui”
สนามบินสมุย จุดเริ่มต้นของเกาะสวรรค์
การผจญภัยที่เกาะสมุยของคุณเริ่มต้นตั้งแต่ก่อนที่เท้าจะสัมผัสเม็ดทรายเสียอีก ที่ท่าอากาศยานสมุยซึ่งได้รับการจัดอันดับให้เป็นหนึ่งในสนามบินที่สวยงามที่สุดในโลก ได้ลบภาพสนามบินแบบเดิมๆ ออกไป โดยให้อารมณ์แบบรีสอร์ตเมืองร้อนที่โล่ง โปร่งสบายด้วยอาคารแบบเปิดโล่ง หลังคามุงจากทางเดินรายล้อมด้วยสวนร่มรื่น ชิงช้าไม้ บีนแบ็ก และเก้าอี้ชายหาด ยิ่งไปกว่านั้น รอยยิ้มอบอุ่นของผู้คนบนเกาะและบรรยากาศสบายๆ ไม่เร่งรีบ สนามบินสมุยสร้างขึ้นจากฝีมือช่างไม้และช่างฝีมือท้องถิ่นในช่วงยุค 80s ใช้เทคนิคดั้งเดิมและวัสดุที่ยั่งยืนเพื่อสร้างความประทับใจแรกในการสะท้อนวิถีชีวิตและจิตวัญญาณของสมุยอย่างแท้จริง
เรื่องราวที่มีชีวิต
การจะรู้จักสมุยอย่างแท้จริง คือการได้ลองสัมผัสให้ลึกกว่าภาพผิวเผินภายนอกที่สวยงาม และก้าวเข้าสู่ลำนำที่เปี่ยมไปด้วยชีวิตชีวาของเกาะแห่งนี้ ลองตั้งใจฟังเรื่องราวที่ร้อยเรียงอยู่ในเสียงหัวเราะของเด็กๆ ขณะเก็บเกี่ยวข้าว ในบทสวดมนต์แผ่วเบายามรุ่งสาง ในรสชาติกลมกล่อมของแกงกะทิ และในความภาคภูมิใจของผู้คนที่เรียกเกาะแห่งนี้ว่า “บ้าน”
จิตวิญญาณของสมุยยังคงดำเนินอยู่ ต้องขอบคุณความสมดุลระหว่างอดีตและปัจจุบัน ที่ได้มาจากความอดทนของผู้คนและจากภูมิปัญญาที่ส่งผ่านจากรุ่นสู่รุ่น
ร่วมออกเดินทงสู่ “Very Samui” ด้วยการท่องเที่ยวอย่างตระหนักรู้ที่ว่ารากเหง้านั้นสำคัญกว่าหนทาง ที่แห่งนี้ไม่มีของฝาก มีเพียงเรื่องราวอิ่มเอมใจที่คุณจะพกพากลับบ้านไปด้วย
ภาษาเกาะสมุย
- ด๋าย = ได้
- ม่ายด๋าย = ไม่ได้
- เอม = อิ่ม
- เนือยข๋าว = หิวข้าว
- หรอย = อร่อย
- ใจเย็น = ใจเย็นๆ